Εφηβεία, σεξουαλικότητα και κοινωνική υποκρισία στο Ξύπνημα της Άνοιξης του Frank Wedekind

Το άρθρο με τίτλο Στο ίδιο έργο θεατές: Εφηβεία, σεξουαλικότητα και κοινωνική υποκρισία στο Ξύπνημα της Άνοιξης του Frank Wedekind γράφει η Ιωάννα Μενδρινού, Δρ. Θεατρολογίας-Θεάτρου για ανήλικους θεατές (Ε.Κ.Π.Α.), Σύμβουλος Εκπαίδευσης Π.Ε.

Ο FrankWedekind (1864-1918), ο ανήσυχος, ενοχλητικός, αμφισβητίας και ταραχοποιός δημιουργός της γερμανικής πρωτοπορίας, έζησε στο μεταίχμιο δύο αιώνων –«στον καιρό της ανταρσίας», όπως αναφέρει ο Μπρεχτ στο Ποίημα προς τους νέους– ακροβατώντας μεταξύ «τάξης και αταξίας, πραγματικότητας και ουτοπίας, παλιού και νέου». Μποέμ, ανήσυχη προσωπικότητα, «στα ίχνη των ανθρώπων του τσίρκου, του βαριετέ, του καμπαρέ, του αγοραίου έρωτα, της πορνείας και του κέρδους», συμπορεύτηκε με νατουραλιστές συγγραφείς (Γκ. Χάουπτμαν), εμπνεύστηκε από τις λαϊκές φόρμες θεάτρου αλλά και από το θέατρο του σουηδού δραματουργού Α. Στρίντμπεργκ. Υπήρξε ένας εξπρεσιονιστής ερμηνευτής και συγγραφέας «πριν σημάνει η μεγάλη ώρα του γερμανικού εξπρεσιονισμού», ένας προάγγελος του θεάτρου του παραλόγου.

Τα έργα του, εξαιτίας της τολμηρής θεματολογίας, της αισθητικής και μορφοσυντακτικής ιδιαιτερότητάς τους –πολύ κοντά στην «επική φόρμα» εξιστόρησης, και με στοιχεία που στοχεύουν στο «στραγγαλισμό του νατουραλιστικού τέρατος της αληθοφάνειας»– γίνονται σημείο αναφοράς και πηγή έμπνευσης πρωτοποριακών σκηνοθετών του 20ού αιώνα. Στο στόχαστρό του βρίσκεται ο συντηρητισμός της κοινωνίας, η κλασική παράδοση, ο καθολικισμός, ο αστικός πουριτανισμός και το εκπαιδευτικό σύστημα. Φαινόμενα που αντιπαραβάλλονται με την ατομική, εσωτερική αλήθεια, καταπιεσμένες ενορμήσεις και την παραληρηματική έκφραση των υποκειμένων που απορρίπτοντας τον κομφορμισμό και τα αδιέξοδα του παρελθόντος ή και του παρόντος, αγκιστρώνονται στην ουτοπία ενός ευοίωνου μέλλοντος· ενός μέλλοντος «σαν αφρόγαλα με ζάχαρη και κανέλα» που προσκαλεί τους ήρωες, κόντρα στο αναμενόμενο, να «απολαύσουν τον αφρό».

Το ξύπνημα της Άνοιξης, γραμμένο στα τέλη του 19ου αιώνα, μεταξύ 1890 και 1891, αποτελεί ένα πρωτοποριακό όσο και σκανδαλώδες για την εποχή του έργο, το οποίο καταπιάνεται με το θέμα της σεξουαλικής αφύπνισης και αγωγής των εφήβων στηλιτεύοντας την υποκρισία των ενηλίκων και προβάλλοντας τη σημασία της περιεκτικής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης ως μέσου πρόληψης και προαγωγής της υγείας και της ευημερίας του ατόμου.

Το άρθρο με τίτλο Στο ίδιο έργο θεατές: Εφηβεία, σεξουαλικότητα και κοινωνική υποκρισία στο Ξύπνημα της Άνοιξης του Frank Wedekind μελετά το δραματικό κείμενοκαι παραστάσεις του σε συγχρονικό και διαχρονικό επίπεδο, εστιάζοντας στις προαναφερόμενες, θεατρικές αναγνώσεις του έργου. Στο πλαίσιο  αυτό λαμβάνεται υπόψη το ιστορικό τους συγκείμενο, η σύγχρονη επομένως πραγματικότητα και φαινόμενα όπως η ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη, η έξαρση της εγκληματικότητας και της έμφυλης βίας, η παραπληροφόρηση και η συντηρικοποίηση  σημαντικού μέρους της σύγχρονης κοινωνίας που επικαιροποιούν αιτήματα για έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση, υποστήριξη και ενδυνάμωση παιδιών και εφήβων.

* ολόκληρο το άρθρο δημοσιεύεται στο τεύχος 28 της περιοδικής έκδοσης Θεατρογραφίες

* η φωτογραφία είναι από την τελική παραγωγή του Max Reinhardt το 1906. Ο ίδιος ο Frank Wedekind, στο κέντρο, είναι ο άντρας με τη μάσκα